Ο άνυδρος τόπος και τα ηφαιστειακά χώματα της Σαντορίνης δίνουν πολύ ωραία γεύση σε όλα τα αγροτικά προϊόντα της. Εκεί στα σκούρα και ξερά εδάφη, στα οποία δεν θα περίμενε κανείς να φυτρώνει τίποτα, αναπτύσσονται εξαιρετικές καλλιέργειες. Ο σεισμός για τη Σαντορίνη ήταν καταστροφή, αλλά για τα αμπέλια, τα ντοματάκια και τη φάβα ήταν σωσμός.

Τα ποτίζει η ομίχλη

Τα αμπέλια έχουν προσαρμοστεί επί αιώνες στο ηφαιστειακό χώμα, στο οποίο δεν αναπτύσσεται φυλλοξήρα και άλλα μικρόβια, ούτε χαλάνε τα σταφύλια που ακουμπάνε πάνω του μέχρι να ωριμάσουν. Πουθενά αλλού τα κλήματα δεν είναι τόσο χαμηλά και στρογγυλά σαν στεφάνια. Είναι έτσι φτιαγμένα από τη φύση για να κρατάνε δροσερά τα σταφύλια και να τα προστατεύουν από τον αέρα που μαστιγώνει το νησί. Ούτε πότισμα δεν χρειάζονται τα αμπέλια, γι’ αυτό τα λένε και ξερικά. Τα ποτίζει μόνο η ανεδοσά, όπως αποκαλούν την ευεργετική αραιή ομίχλη που σκεπάζει το πρωί το νησί.

Η Σαντορίνη είναι ο αρχαιότερος αμπελώνας του κόσμου, καθώς υπάρχουν ευρήματα ανασκαφών 3.500 χρόνων, που επιβεβαιώνουν τη στενή σχέση της με το κρασί. Το ηφαίστειο που έσκασε το 1650 π.Χ. αφάνισε παγκόσμιους πολιτισμούς, αλλά δεν στάθηκε ικανό να εξαφανίσει τη σαντορινιά οινοποιητική παράδοση.

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα ποτέ δεν έπαψαν να υπάρχουν στο νησί κάναβες, όπως λένε τα κτίσματα που στεγάζουν τις οινοποιητικές δραστηριότητες των οικογενειών. Τα σαντορινιά κρασιά έχουν εκτός από ωραία γεύση και όμορφα ονόματα, όπως ασύρτικο, αηδάνι, αθήρι, μαντηλαριά, βουδόματο, μαυροτράγανο, αετονύχι, μαυράθηρο.

Με τα ιδιαίτερα εδάφη και το κλίμα της Σαντορίνης είναι εξοικειωμένη και η φάβα, που συνοδεύει όλα τα γεύματα στα σπίτια και τις ταβέρνες του νησιού. Τη μια χρονιά τη σοδεύουν και την επόμενη βγάζουν τον φλοιό. Άμα βγάλουν τον φλοιό την ίδια χρονιά δεν ξεκολλάει καλά και γίνεται τρίμα ο καρπός της.

Οι μερακλήδες παραγωγοί φάβας, που αρκούνται στα 100-200 κιλά, αποφεύγουν τη χρήση φυτοφαρμάκων με τον παρακάτω τρόπο: Βάζουν τη φάβα σε ένα μεταλλικό βαρέλι και το σκεπάζουν με πλαστικό, το οποίο δένουν σαν κολάρο με μια σαμπρέλα ποδηλάτου, για να μην μπορούν να περάσουν μέσα τα έντομα που εισχωρούν στον καρπό της. Μέσα στο βαρέλι βάζουν και φύλλα πικροδάφνης που δρουν ως συντηρητικά.

Το μαγείρεμα της φάβας δεν είναι καθόλου δύσκολο. Την καθαρίζουν και πλένουν καλά και τη βάζουν στην κατσαρόλα με τριπλάσια ποσότητα νερού. Όταν αρχίζει να βράζει την ξαφρίζουν και προσθέτουν λίγο ψιλοκομμένο κρεμμύδι, ενώ την ανακατεύουν συνέχεια για να μην κολλήσει. Προς το τέλος ρίχνουν αλάτι, πιπέρι και λίγο λάδι. Μόλις πήξει τη σερβίρουν, ρίχνοντας επάνω ωμό κρεμμύδι, ρίγανη, κάπαρη και λάδι. Όποιος φτιάχνει φάβα καλό είναι να μη ξεχνάει την παροιμία που λέει: «Η τέχνη θέλει μάστορα κι η φάβα λάδι».

Λιαστά στοματάκια

Η Σαντορίνη φημίζεται και για τα ντοματάκια της, που παλαιότερα εξάγονταν σε μεγάλες ποσότητες στο εξωτερικό. Ήταν τόσο δημοφιλή, που είχαν ανοίξει δεκατρία εργοστάσια πελτέ στην Οδησσό, από τα οποία σήμερα λειτουργεί μόνο ένα. Οι παλιότεροι λένε ότι λόγω των τεράστιων εξαγωγών ντομάτας και κρασιού, υπήρχε περισσότερη επικοινωνία υπήρχε μεταξύ Σαντορίνης-Οδησσού, παρά Σαντορίνης-Πειραιά. Τις ντομάτες που περίσσευαν οι Σαντορινιοί τις πετούσαν στη θάλασσα, η οποία γινόταν κατακόκκινη. Οι Αναφιώτες συχνά βρίσκανε ντομάτες στις ακτές τους, που τις πήγαινε εκεί η θάλασσα.

Τα ντοματάκια της Σαντορίνης είναι πολύ νόστιμα, είτε στη σαλάτα είτε σε μορφή σάλτσας. Τα κάνουν και λιαστά με τον παρακάτω εύκολο τρόπο: Τα κόβουν στη μέση και τα βάζουν στον ήλιο, αφού ρίξουν μπόλικο αλατοπίπερο για να μην πλησιάζουν οι μύγες. Μετά από οκτώ ημέρες στον ήλιο, αφού ξεραθούν πολύ, τις διατηρούν σε δροσερό μέρος ή τις βάζουν σε βαζάκια με λαδόξυδο. Το λαδόξιδο τις κρατάει σε εξαιρετική κατάσταση, αλλά όχι πάνω από 1-2 μήνες, γιατί μετά νταγιάζουν.

Αξέχαστη γευστική εμπειρία αποτελούν και οι ντοματοκεφτέδες της Σαντορίνης, που όσοι δοκίμασαν να τους φτιάξουν με κοινές ντομάτες σε άλλα μέρη της Ελλάδας, δεν τα κατάφεραν. Αν πάτε στη Σαντορίνη μην ζητήσετε τη συνταγή των ντοματοκεφτέδων, γιατί θα αποτύχετε. Μόνο αν πάρετε μαζί σας σπόρο και χώμα από το νησί θα καταφέρετε κάτι.
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Μερακλήδικη φάβα χωρίς φάρμακα.

Τα χωράφια της Σαντορίνης είναι πολύ εύφορα.

Παντού, ακόμα και στα έπιπλά τους, ζωγραφίζουν αμπελουργικές παραστάσεις.

Σε όλα τα πανηγύρια της Σαντορίνης προσφέρουν ντοματοκεφτέδες.

Κάναβα (οικογενειακό οινοποιείο) στη Μέσα Γωνιά της Σαντορίνης.

Τα τοπικά προϊόντα της Σαντορίνης έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση στις ταβέρνες.

Μεζεδοπωλείο στον Πύργο της Σαντορίνης, που παρασκευάζει τα φαγητά του αποκλειστικά με τοπικά προϊόντα.

---